.
W 2012 roku minęła setna rocznica urodzin Józefa Błachnio – historyka, krajoznawcy, społecznika, miłośnika zabytków, publicysty, a przede wszystkim, popularyzatora szeroko pojętej wiedzy o regionie.
Józef Błachnio urodził się 21 sierpnia 1912 roku w Symferopolu na Krymie. Jego ojciec, Władysław pochodził z rodziny ziemiańskiej mającej swoje posiadłości w rejonie Sobolewa i Helenowa niedaleko Warszawy. W okresie międzywojennym był maszynistą kolejowym. Rodzice Józefa w 1922 roku osiedlili się w Grudziądzu. Tu ukończył szkołę podstawową. Miał starszego brata i młodszą siostrę. Już w 1928 roku, w wieku szesnastu lat, wstąpił do Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego, pogłębiając swoje zainteresowana u boku księdza dra Władysława Łęgi i Henryka Gąsiorowskiego. Ta młodzieńcza pasja, rozwijana i pogłębiana, miała mu towarzyszyć przez całe życie.
Pracę zawodową rozpoczął w 1929 roku, jako rejestrator w kancelarii adwokackiej Tadeusza Kisielewskiego, w której pracował do momentu otrzymania powołania do wojska. Lata od 1933 do 1935, to okres służby wojskowej, którą rozpoczął w stopniu szeregowca w 8 Dywizjonie Żandarmerii w Toruniu, a zakończył w stopniu kaprala, w Centrum Wyszkolenia Żandarmerii w Grudziądzu.
Pracę zawodową kontynuował od 1935 roku, jako magazynier w Lotniczej Szkole Strzelania i Bombardowania w Grudziądzu, aż do czasu przeniesienia jej do Dęblina. Następnie krótko pracował na stanowisku referenta w Urzędzie Skarbowym we Włocławku. W kwietniu 1939 roku został zatrudniony w Grudziądzu w nowo otwartej Szkole Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej, w której pracował do sierpnia 1939 roku.
Przez cały czas czynnie rozwijał swoje pasje, uczestnicząc w działaniach Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego (od 1938 roku jako członek Zarządu).
W dniu 22 sierpnia 1939 roku został zmobilizowany do wojska w stopniu plutonowego rezerwy 65 Pułku Piechoty wchodzącego w skład 16 Dywizji Piechoty gen. Mikołaja Bołtucia. Brał udział w wojnie obronnej. Dostał się do niewoli, z której udało mu uciec w trakcie nocnego marszu. Na krótko powrócił do Grudziądza. W tym okresie ukrywał się w schowku piwnicy rodzinnego domu. W listopadzie 1939 roku zmarła jego pierwsza żona Marta (obelisk ku jej pamięci znajduje się w alei ofiar września 1939 roku na cmentarzu parafialnym w Grudziądzu).
W wyniku denuncjacji 10 lutego 1940 roku został aresztowany przez Gestapo i po czterech miesiącach przebywania w areszcie niemieckim ze względu na fakt, że miał troje małych dzieci, został zwolniony i przesiedlony na tereny Generalnego Gubernatorstwa, do Sobolewa. Następnie przeniósł się do Biłgoraja (oryginalny dokument dotyczący wysiedlenia znajduje się w zbiorach grudziądzkiego muzeum). Tam poznał swoją drugą żonę Leokadię z domu Kapica, z którą w grudniu 1942 roku zawarł związek małżeński.
Do czasu wyzwolenia tych terenów wykonywał różne prace. W listopadzie 1944 roku został powołany do II Armii Wojska Polskiego. W lutym 1945 został ranny. Po zakończenie II wojny światowej 2 sierpnia 1945 roku zdemobilizowano go w stopniu sierżanta.
Do Grudziądza powrócił wraz z rodziną w kwietniu 1945 roku.
Już 15 kwietnia został powołany przez delegata Rządu na stanowisko kierownika – kustosza muzeum miejskiego z siedzibą przy ulicy Legionów. Natychmiast przystąpił do zabezpieczania istniejących zbiorów i przygotowywania eksponatów do stałych wystaw. Uroczyste otwarcie muzeum nastąpiło 17 lutego 1946 roku. Dnia 9 września 1946 roku muzeum lustrował dyrektor Naczelnej Dyrekcji Muzeów i Ochrony Zabytków profesor Stanisław Lorentz, wysoko oceniając funkcjonowanie placówki.
Należy również wspomnieć, że w okresie od 1945 do 1948 był pierwszym powojennym kierownikiem biblioteki powiatowej w Grudziądzu.
Na początku lat pięćdziesiątych rozpoczął starania o pozyskanie nowej siedziby dla muzeum. W wyniku jego starań władze zaaprobowały i przyznały środki finansowe na odbudowę i adaptację dla potrzeb muzealnictwa gmachu dawnego klasztoru benedyktynek. W dniu 21 lipca 1956 roku nastąpiło uroczyste otwarcie nowego muzeum miasta Grudziądza.
Józef Błachnio był kustoszem i kierownikiem tej placówki do 30 czerwca 1958 roku. Począwszy od 1 lipca 1958 roku kierownictwo muzeum przejął Herbert Wilczewski, a po nim kolejno Zbigniew Czerski oraz Jerzy Feldman.
W ostatnich pięciu latach życia Józef Błachnio pełnił funkcję Kierownika Działu Historycznego i Etnograficznego Państwowego Muzeum w Grudziądzu.
Jako zapalony turysta i krajoznawca łączył ściśle pasję z pracą, przejeżdżając setki kilometrów na rowerze – najpierw marki Mifa, a potem Diament – w poszukiwaniu eksponatów do muzeum.
Już od początku lat pięćdziesiątych pogłębiał swoją wiedzę zawodową. Uczestniczył w wielu kursach i sympozjach naukowych z dziedziny muzealnictwa, zabytkoznawstwa, etnografii. W 1966 roku podjął studia zaoczne na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu im. Mikołaja Kopernika w Toruniu. Ich efektem była praca magisterska pod tytułem „Rzemiosło na Ziemi Chełmińskiej w okresie rządów krzyżackich w XIII i XIV wieku”. Niestety, nie zdążył już jej obronić.
27 listopada 1968 roku czworo pracowników grudziądzkiego muzeum, wracając Nyską z podróży służbowej z Włocławka, uległo wypadkowi. Za kierownicą siedział Jerzy Feldman, ówczesny dyrektor muzeum. Około godziny 18.00 w okolicach Chełmna, samochód uderzył w tył stojącej na poboczu ciężarówki Star, ulegając częściowemu zmiażdżeniu. Józef Błachnio zginął na miejscu, trzy pozostałe osoby doznały ciężkich obrażeń. Zmarły pozostawił w wielkim bólu żonę Leokadię oraz czwórkę dzieci: Wiesława, Grażynę, Henryka oraz Ewę.
Na przestrzeni dwudziestu kilku lat intensywnej działalności zawodowej, społecznej oraz popularyzatorskiej Józef Błachnio pozostawił po sobie imponującą spuściznę.
W 1953 roku doszło do utworzenia grudziądzkiego oddziału Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego, a Józef Błachnio został pierwszym prezesem Zarządu Oddziału.
Przez piętnaście lat pełnił różne funkcje we władzach Zarządu. Organizował niedzielne wycieczki krajoznawcze: kolejowe, rowerowe, autokarowe, statkami wiślanymi i piesze dla mieszkańców Grudziądza. Wygłaszał liczne prelekcje i odczyty zwłaszcza dla żołnierzy Ludowego Wojska Polskiego. Był też wieloletnim członkiem Zarządu Okręgu PTTK w Bydgoszczy.
Od 1956 roku pełnił funkcję społecznego opiekuna PTTK nad zabytkami.
Był założycielem i prezesem Koła Przewodników Turystycznych PTTK. Posiadał uprawnienia przewodnika I klasy i pilota wycieczek turystycznych. Za działalność na niwie turystyki i krajoznawstwa został w dniu 2 grudnia 1956 roku odznaczony przez Zarząd Główny PTTK Złotą Odznaką PTTK, a 24 października 1966 roku Ministerstwo Kultury i Sztuki uhonorowało go Srebrną Odznaką za opiekę nad zabytkami.
Należał do członków-założycieli Polskiego Towarzystwa Historycznego i w okresie 1956-1968 pełnił różne funkcje w Zarządzie Towarzystwa.
Józef Błachnio, jako historyk i badacz dziejów Grudziądza i Ziemi Chełmińskiej był bardzo twórczym publicystą.
Już w 1948 roku wydał drukiem swoją pierwsza pracę pod tytułem „Monografia powiatu grudziądzkiego”, następnie w 1950 roku – „Nazwy i godła ważniejszych miejscowości w dawnym województwie chełmińskim”, w 1951 – „Kronikę miasta Grudziądza”, w 1962 – „Zabytki powiatu chełmińskiego”, w 1963 – „Zabytki powiatu brodnickiego”, w 1965 – „XX lat powiatu grudziądzkiego”.
Był współautorem trzech wydań przewodnika „Grudziądz i okolice”, który wydano kolejno w latach 1954, 1965 i 1968. W sumie był autorem ponad czterdziestu prac wydanych samoistnie oraz publikowanych w czasopismach fachowych, takich jak „Biuletyn Muzeum” czy „Rocznik Grudziądzki”.
W latach 1961-1968 należał do Komitetu Redakcyjnego „Rocznika Grudziądzkiego”.
Na łamach lokalnej prasy – Gazety Pomorskiej i Ilustrowanego Kuriera Polskiego – opublikował łącznie ponad czterysta pięćdziesiąt artykułów zwłaszcza w ramach poczytnej serii „Czy wiecie, że…” oraz „1000 dat na Tysiąclecie”.
W dniu 3 grudnia 1988 roku w gmachu Muzeum odbył się VIII Grudziądzki Sejmik Krajoznawczy poświęcony dwudziestej rocznicy śmierci Józefa Błachnio. Na zakończenie uroczystości zebrani podjęli uchwałę o skierowanie do władz wniosku o nadanie imienia Józefa Błachnio jednej z ulic miasta Grudziądza…
Imię Józefa Błachnio, jako patrona, przejęło Koło Przewodników Turystycznych PTTK.
Najobszerniejsze informacje dotyczące życia Józefa Błachnio są zawarte w Roczniku Grudziądzkim t. V-VI z 1970 r. oraz wydawnictwie „120 lat Muzeum w Grudziądzu” z 2004 roku.
W dniu 24. listopada 2012 r. w Spichrzu nr 9 odsłonięta została tablica poświęcona jego pamięci.
